Le opere di S. Tommaso d’Aquino

Sintesi teologiche

  • Scriptum super libros Sententiarum. Quattro libri (Parigi 1252-1256).
  • Summa contra Gentiles. Quattro libri (Parigi, Napoli e Orvieto 1259-1264)
  • Summa Theologica. Tre parti – la seconda è divisa in due (Roma, Parigi, Napoli 1266-1267)

Dispute accademiche

  • De veritate QQ. 1-29 (Parigi 1256-1259)
  • De potentia. QQ. 1-10 (Roma 1265-1266)
  • De malo QQ. 1-16 (Roma 1266-1267)
  • De spiritualibus creaturis. Artt. 1-11 (Italia 1267-1268)
  • De anima Artt. 1-21 (Parigi, febbraio-aprile 1269)
  • De virtutibus in communi (13 articoli); De caritate (13 articoli) De correctione fraterna (2 articoli); De spe (4 articoli); e De virtutibus cardinalibus (4 articoli) (Parigi 1269-1272)
  • De unione Verbi incarnati. Artt. 1-5 (Parigi, inizi di aprile 1272)
  • Dispute straordinarie, cioè dispute tenute singolarmente, distinte da qualsiasi serie determinata, ma inserire in opere di più vaste dimensioni dai primi editori degli scritti di Tommaso o da Tommaso stesso:
    • a. De libero arbitrio (De malo questione 6)
    • b. De daemonibus (De malo questione 16)
    • c. De sensibus Sacrae Scripturae (Quodlibet VII, questione 6, articoli 14-16)
    • d. De opere manuali (Quodlibet VII, questione 7)
    • e. De pueris in religionem admittendis (Quodlibet IV, questione 12, articoli 23-24)
    • f. De attributis divinis (I Sent. 2,3)
    • g. De immortalitate animae (manoscritto Vat. Lat. 781 foll. 47r-48r)
    • h. Utrum anima coniuncta cognoscat seipsam per essentiam (monascritto di Oxford Bodl. Laud. Misc. 480, foll, 193r-195r)
  • Quaestiones quodlibetales I-XII (Parigi 1256-1259)

Commenti della sacra scrittura

  • Expositio super Iob ad litteram (Orvieto 1261-1264)
  • Postilla super Psalmos. Sal. 1-54 (Napoli 1272-1273)
  • Super Cantica Canticorum (Fossanova 1274)
  • Expositio super Isaiam ad litteram (Colonia 1249-1252)
  • Postilla super Ieremiam. Incompleta alla fine dela cap. 42 (Colonia ?)
  • Postilla super Threnos (Colonia ?)
  • Glossa continua super Evangelia (Catena aurea) (Orvieto, Roma 1262/63-1267)
  • Lectura super Matthaeum. Reportatio (Parigi 1256-1259)
  • Lectura super Iohannem. Reportatio (Parigi 1269-1272)
  • Expositioa et lectura Epistola Pauli Apostoli (Italia 1259-1265, Napoli 1272-1273, o Parigi 1270-1272)
  • Commendatio Sacrae Scripturae. Due Principia (Parigi, aprile o maggio 1256)

Commenti su Aristotele

  • Expositio libri Peryermeneias. Incompleta (Parigi 1270-1271)
  • Expositio Libri Posteriorum. Due libri (Parigi 1269-1272)
  • Sententia super Physicam. Otto libri (Parigi 1270-1271)
  • Sententia super librum De caelo et mundo. Incompleto (Napoli 1272-1273)
  • Sententia super libros. De generatione et corruptione. Incompleto (Napoli 1272-1273)
  • Sententia super Meteora. Incompleto (Parigi o Napoli 1269-1273)
  • Sententia Libri De anima. Tre libri (Italia 1267-1269)
  • Sententia Libri De sensu et sensato (Roma, Parigi settembre 1268)
  • Sententia de memoria et reminiscentia
  • Sententia super Metaphysicam. Dodici libri (Parigi, Napoli [?] 1269-1272)
  • Sententia libri Ethicorum. Dodici libri (Parigi 1271)
  • Tabula Ethicorum. Incompleta (Intorno al 1270)
  • Sententia libri Politicorum. Incompleto (probabilmente a Parigi 1269-1272)

Altri commenti

  • Super Boetium De Trinitate. Incompleto (Parigi 1252-1259)
  • Expositio libri Boetii De ebdomadibus. Incompleto (Parigi 1256-1259)
  • Super Dionysium De divinis nominibus (Roma 1265-1267)

Scritti polemici

  • Contra impugnantes Dei cultum et religionem (Parigi, settembre-ottobre 1256)
  • De perfectione spiritualis vitae (Parigi, fine 1269-inizio 1270)
  • Contra doctrinam retrahentium a religione (Parigi, estate 1271)
  • De unitate intellectus contra Averroistas (Parigi 1270)
  • De aeternitate mundi (Parigi, primavera 1271)

Trattati su argomenti speciali

  • De fallaciis (Roccasecca 1244-1245)
  • De ente et essentia (Parigi 1252-1256)
  • De principiis naturae (Parigi 1252-1256)
  • Compendium Theologiae seu brevis compilatio theologiae ad fratrem Raynaldum. Incompleto (Parigi o Napoli 1269-1273)
  • De substantiis separatis. Incompleto (Parigi o Napoli 1271-1273)
  • De regno (o De regimine principum) ad regem Cypri. Incompleto (Roma 1265-1267)

Opinioni dell’esperto

  • Contra errores Graecorum. Due parti (Orvieto, estate 1263)
  • Responsio ad magistrum Ioannem de Vercelli de 108 articulis (Roma 1265-1266)
  • Responsio ad magistrum Ioannes de Vercelli, de 43 articulis (Parigi 2 aprile 1271)
  • De forma absolutionis (Parigi 22 febbraio, forse nel 1269)
  • De secreto (Parigi 1269)

Lettere

  • De propositionibus modalibus (probabilmente a Roccasecca 1244-1245)
  • De articulis fidei et Ecclesiae sacramentis ad archiepiscopum Panormitanum (Orvieto 1261-1265)
  • Epistola ad Bernardum (Ayglier) abbatem Casinensem (forse durante il viaggio a Lione 1274)
  • Expositio super primam et secundam Decretalem ad Archidiaconum Tudertinum (1260)
  • De rationibus fidei ad Cantorem Antiochenum (Orvieto 1264)
  • De motu cordis ad Magistrum Philippum de Castro Caeli (Parigi 1270-1271)
  • De mixtione elementorum ad Magistrum Philippum de Castro Caeli (probabilmente a Parigi 1270-1271)
  • Responsio ad lectorem venetum de 30 articulis (Parigi, prima del 1° aprile 1271)
  • Responsio ad lectorem venetum de 36 articulis (Parigi, prima del 1° aprile 1271)
  • Responsio ad lectorem bisuntinum de 6 articulis (1271?)
  • De emptione et venditione ad tempus. Indirizzata a fra Giacomo da Viterbo, lettore a Firenze (Orvieto, 1262 circa)
  • Epistola exhortatoria de modo studendi ad fratrem Ioannem
  • Epistola ad ducissam Brabantiae [De regimine Iudaeorum] (Parigi 1271)
  • Liber de sortibus ad Dominum Iacobum de Tonengo (Parigi 1271 circa)
  • De operationibus occultis naturae ad quendam militem ultramontanum
  • De iudiciis astrorum

Scritti liturgici e prediche

  • Officium de festo Corporis, ad mandatum Urbani Papae IV (Orvieto luglio-agosto 1264)
  • Orationes: Adoro te, Gratias tibi ago, Omnipotens sempiterne Deu, ecc.
  • Collationes in Symbolum Apostolorum (prediche quaresimali, Napoli 1273
  • Collationes in orationem dominicam (prediche quaresimali, Napoli 1273)
  • Collationes in salutationem (probabilmente prediche quaresimali, Napoli 1273)
  • Collationes in decem praeceptis (prediche quaresimali, Napoli 1273)
  • Sermoni

Opere di dubbia autenticità

  • De instantibus; De natura verbi intellectus; De principio individuationis; De natura generis; De natura accidentium; De natura materiae; De quatuor appositis
  • De demonstratione
  • De differentia verbi divini et humani
  • De sensu respectu singularium
  • De natura luminis
error: Content is protected !!